پرسش: آيا با وجود برهان وحى، دليل عقلى مردود نيست؟ با اينكه بسيار می شود كه عقل، در احكام خود اشتباه می كند؟
“پاسخ : اولا: همين سخن، استدلالى است عقلى؛ ثانياً: صرف اينكه احياناً می بينيم كه عقل در حكمی كه كرده دچار اشتباه شده، باعث نمی شود كه ما احكام عقلى را بكلى مردود بدانيم، چون بسيار می شود كه حواس ظاهرى ما در تشخيص محسوسات اشتباه می كند، مثلا چشم ما آتش گردان را به صورت يك دايره می بيند، و اين معنا را باعث آن نمی دانيم كه نسبت به تشخيص حواس خود بدگمان شويم، و به كلى آن را باطل و بىاعتبار بدانيم، بلكه هر زمان نسبت به صحت تشخيص يكى از آن حواس خود اطمينان پيدا كرديم، ...
پرسش: ازدواج فرزندان آدم – عليه السلام – ممكن است به چه صورت بوده باشد؟ و يا به چه صورت بوده است؟
“پاسخ : اگر سؤال، به طريق اول باشد يعنى بخواهيم بدانيم كه چه جور ممكن است بوده باشد، جوابشش خيلى روشن است براى اينكه خدايى كه چند سال قبل، خود آدم و حوا را از خاك آفريد برايش امكان داشت كه همسرانى از خاك براى پسران و دختران او خلق كند. [1] و اگر به طريق دوم باشد يعنى بخواهيم بدانيم كه از نظر تاريخ و روايات چه جور بوده در پاسخ می گوييم: آنچه از ظاهر آيه شريفه: «و بث منهما رجالا كثيراً و نساء؛ [2] و از آن دو تن خلقى بسيار در اطراف عالم از مرد و ...
پرسش: پيرامون توحيد افعالی توضيحى بدهيد؟
“پاسخ : توحيد افعالی اين است كه ما در جهان به جز يك مدبر كه نظم جهان به نيروى لايزال وى اداره مى شود معتقد نباشيم و تنها او را مستقل در تأثير دانسته و تأثير عوامل و علل و اسباب را در جهان به اراده و مشيت او بدانيم؛ چنانكه قرآن مجيد مى فرمايد: «يا ايهاالنّاس أنتم الفقراء الى اللَّه و اللَّه هو الغنى الحميد»؛ شما به خدا نيازمند و تنها خداست كه بى نياز ستوده است. بنابراين هر موجودى در هر لحظه و در هر كار نيازمند به خدا است و اگر در زندگى انسان از اسباب و ...
پرسش: آيا خداوند در قيامت ديده می شود؟
“پاسخ : براى اينكه پاسخ اين سؤال به خوبى روشن شود، بحث را در سه قسمت تعقيب می كنيم: 1. چيزهايى به چشم ديده می شوند كه جسم باشند و چون خداوند جسم نيست با چشم ديده نمی شود و اينكه می گوييم خدا جسم نيست دليلش خيلى واضح است زيرا اگر خدا جسم باشد احتياج به مكان دارد و كسى كه احتياج داشته باشد مانند ساير مخلوقات بايد دست نياز به سوى خداى بىنيازى دراز كند تا نياز او را برطرف سازد و به عبارتى كوتاه نيازمند بودن با خدا بودن سازش ندارد. 2. وقتى با برهان عقلى ثابت ...
پرسش: چرا برخی عقيده به عادل بودن خداوند ندارند؟ در صورتيكه بسيارى از آيات قرآن دليل بر عدالت خداى پاك است؟
“پاسخ : عدالت خداوند يكى از مسائلى است كه ريشه ى قرآنى دارد و آيات فراوانى در قرآن مجيد بر آن دلالت می كند و عقل نيز در اين مورد حكم قطعى دارد؛ زيرا ستم كردن، معلول يكى از اين عوامل است: 1- جهل، يعنى چون نمی داند فلان كار ظلم است آنرا انجام می دهد. 2- و يا چون نمی داند ظلم قبيح و زشت است انجام می دهد. 3- نياز و احتياج؛ يعنى چون ستمگر نيازمند به چيزى است براى بدست آوردن آن, دست به ظلم می زند. 4- و يا می خواهد به اين وسيله از كسى ...
پرسش: آيا خداوند می توانست بشر را بهتر از اين خلق كند؟ اگر می توانست چرا نكرد و اگر نمی توانست چگونه می گوييم خدا قادر است؟
“پاسخ : هنگاميكه با دليل هاى بسيار و گوناگون, وجود خدا و صفات كمال او ثابت شد يعنى معلوم شود كه آفريدگار جهان از هر حيث كامل است و هيچ نقصى در وجود او راه ندارد، پاسخ اين قبيل سؤالها خيلى واضح می گردد زيرا به طور يقين می توانيم بگوييم كه خداى قادر و حكيم هر چه مصلحت و حكمت ايجاب می كرده خلق نموده است و به هر مخلوقى آنچه صلاح و مصلحت او بوده، عطا فرموده است، كه گفت: هر چيز كه هست آنچنان می بايد * آنچيز كه آنچنان نمی بايد نيست بنابراين، بايد بگوييم نظام ...
پرسش: آيا علم خدا به افعال بندگان با مختار بودن آنها سازش دارد؟
“پاسخ : البته خداوند بر همه كارهاى بندگان آگاه است حتى قبل از آنكه آن كار وجود خارجى پيدا كند و انسان در فكر آن باشد باز خدا آنرا می داند. «يعلم خائنة الاعين وما تخفى الصّدور»؛[1] خدا حركت خيانت آميز ديدگان را و آنچه در سينه ها نهان است می داند. اين مطلب صحيح است ولكن اينكه پس كارهاى خوب و بد به دست ما نيست صحيح نيست چون آگاهى و علم خدا نسبت به كارهاى جزئى و كلى ما منافاتى با اراده و اختيار ما ندارد. اعمال خوب و بد ما به اراده خود ما انجام می گيرد ...
پرسش: عدالت خدا را ثابت كنيد؟
“پاسخ : كسي كه به ديگرى ظلم می كند: 1. يا نمی داند كاري كه نسبت به ديگرى انجام می دهد ظلم است يا زشتى ظلم را نمی داند، در اين صورت ستم كردن آن شخص نتيجه ندانستن اوست و خداوند نسبت به همه چيز داناست پس از اين جهت به كسى ظلم نمی كند. 2. يا می داند ولى نيازى دارد و می خواهد با تجاوز نسبت به ديگران نياز خود را برطرف سازد، بديهى است كه خداوند نياز به هيچيك از آفريده هايش ندارد و تمام مخلوقات, نيازمند به ذات مقدس او می باشند. 3. و يا ستم ...
پرسش: معصومين چگونه معصوم شده اند؟ آيا خداى تعالى عده اى را انتخاب كرده و آنان را به هدايتى خاص مختص نموده تا معصوم باشند؟ و يا اينكه در اثر اعمال و رفتار خودشان معصوم شده اند؟ و اگر چنين است آيا ديگران نيز می توانند به اين مقام برسند؟
“پاسخ : در اينكه انبياء و امامان بايد به حكم عقل, معصوم از گناه و خطا باشند هيچ حرفى نيست؛ زيرا اگر جز اين باشد غرض از بعثت انبيا و نصب امامان نقض می شود. چون رهبرى غير معصوم براى غير معصوم, عصا كشى كورى است براى كور ديگر، ولى چيزى كه هست بايد دانست اين قسم, هدايت تكوينى و بيرون از اختيار نيست، و نظير هدايت كرات آسمانى در حركت و نور دادن و نور گرفتن آنها، و هدايت گياهان و درختان در گرفتن هر يك مواد غذايى مناسب خود را از زمين و بخشيدن هر يك اثر خاص ...
پرسش: در مورد ولايت فقيه و كلا خود ولايت با اين كه صحبتهاى زيادى شنيده ام ولى می خواهم برايم به تفصيل توضيح دهيد؟
“پاسخ : ولايت به معناى سرپرستى است، البته معانى ديگرى نيز دارد كه فعلا مورد بحث ما نيست و مسأله سرپرستى از مسائلى است كه وضع زندگى انسانها, آن را ايجاب كرده چون انسان, طورى خلق شده است كه جز با تشكيل اجتماع نمی تواند زندگى كند و زندگى اجتماعى باعث شد انسانها در هر جا دور هم جمع شدند قانونى براى خود درست كنند و افراد آن اجتماع خود را ملزم و متعهد دانستند كه به قانون عمل نمايند و براى اجراى قانون نيازمند به فرد و يا افرادى شدند كه قانون را در جامعه اجرا كنند، زيرا قريحه ...