معرفی اجمالی موسسه مذاهب اسلامی

بسم الله الرحمن الرحیم

معرفی موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی قم

(مرکز تخصصی مذاهب اسلامی قم)

(فَبَشِّرْ عِبَادِ ‎الَّذِينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُولَئِكَ الَّذِينَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُولَئِكَ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ).

 

مقدمه

موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی قم، به منظور تعامل علمی و عملی با پیروان مذاهب اسلامی و آشنایی تخصصی طلاب و روحانیون شیعه با مبانی کلامی و فقهی آنان در سال 1370 هجری شمسی فعالیت خود را در شهر مقدس قم آغاز و 10 دوره عمومی، 19 دوره تخصصی سطح 3 و اولین دوره تخصصی سطح 4 را اجرا نموده است.

اهداف تشکیل موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی

1. تربیت نیروی متخصص و مسلط به مبانی کلامی-فقهی و حدیثی، سیاسی-اجتماعی در حوزه مذاهب اسلامی
2. نشر فرهنگ تقریب و اتحاد و انسجام اسلامی و مقابله با تفکرات افراطی
3. تربیت مبلغان متخصص در حوزه مذاهب اسلامی و آموختن راهکارهای مناسب جهت حسن تعامل با پیروان مذاهب اسلامی
4. پاسخگویی به شبهات، بر علیه مبانی اصیل اسلام و تشیع و مکتب اهل بیت علیهم السلام و نظام جمهوری اسلامی
5. مقابله با تفکرات افراطی سلفی و وهابی و گروه‌های تکفیری و پاسخگویی علمی در جهت مقابله با آنان
6. تربیت نیروهای متخصص و مسلط به مذاهب اسلامی
7. تربیت مدیران اجرایی و فرهنگی با رویکرد تقریب جهت تصدی مراکز عبادی سیاسی و مذهبی ویژه مناطق مشترک
8. پژوهش و تالیف کتاب، مقالات، نشریات و نرم افزار ها پیرامون  اندیشه های مذاهب اسلامی با رویکرد تقریبی و اندیشه‌های مذاهب اسلامی
9. تدوین متون علمی و درسنامه های آموزشی در زمینه های مذاهب، فقه، کلام، فلسفه، تفسیر، حدیث مقارن و غیره

 

 

معرفی اجمالی معاونت آموزش

معاونت آموزش یکی از چهار معاونتی است که ساختار اصلی مرکز تخصصی مذاهب اسلامی را تشکیل می‌دهند.

این معاونت متکفل آموزش دانش‌پژوهانی است که از طریق معاونت آموزش و اموز مراکز تخصصی حوزه علمیه قم، واجد شرایط پذیرش و تحصیل در مراکز تخصصی، تشخیص داده می‌شوند.

این مرکز در دو مقطع تحصیلی سطح3 (رشته: کلام اسلامی با گرایش مذاهب اسلامی) و سطح 4 (رشته: کلام تطبیقی امامیه با اشاعره، معتزله و ماتریدیه)، به طلاب محترم خدمات آموزشی ارائه می‌دهد.

سطح سه

مرکز تخصصی مذاهب اسلامی که از سال 1370 تاکنون مشغول فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی می‌باشد تاکنون موفق به برگزاری 19 دوره تخصصی سطح 3 در رشته تخصصی « کلام اسلامی با گرایش مذاهب اسلامی» شده است. این مرکز با همکاری مراکز تحصیلی دیگر در مقطع تحصیلی سطح3 تعداد 2 دوره در همدان و 1 دوره در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی قم اجرا نموده است.

در این دوره‎ها حدود 400 دانش‌پژوه فارغ التحصیل شده‌اند.

از جمله مهمترین شرایط پذیرش داوطلبین سطح سه، داشتن سطح2 حوزوی، و قبولی در مصاحبه علمی در مرکز تخصصی مذاهب اسلامی می‌باشد.

سطح چهار

در مقطع تحصیلی سطح 4 این مرکز، رشته تخصصی « کلام تطبیقی امامیه با اشاعره، معتزله و ماتریدیه» در سال 1400-1399  برگزار شد. این رشته، نخستین رشته سطح چهار این مرکز است که در سال 1239 به تصویب رسیده و مجوز اجرای آن به مؤسسه داده شد. 8 نفر در این مقطع مشغول به تحصیل می‌باشند.

داوطلبین رشته سطح چهار بایستی دارای مدرک تحصیلی سطح سوم این مرکز یا مراکز همسو باشند و همچنین در مصاحبه علمی این مرکز هم شرکت و امتیاز لازم را کسب نمایند.

هر ساله حداقل 3 و حداکثر 8 نفر در مقطع سطح چهار پذیرفته می‌شوند.

پذیرش سطوح3 و 4

یکی از واحدهای معاونت آموزش، واحد پذیرش می‌باشد. پذیرش این مرکز بر اساس مقررات و آیین‌نامه امور مراکز تخصصی حوزه علمیه، انجام می‌گیرد.

هر ساله توسط معاونت آموزش و امور مراکز تخصصی حوزه علمیه قم، تاریخی، جهت ثبت‌نام داوطلبین اعلام می‌شود. در فرآیند ثبت‌نام و پذیرش، داوطلبینی که واجد شرایط هستند ثبت‌نام می‌کنند و پس از بررسی شرایط آنها توسط معاونت آموزش حوزه علمیه، اسامی نهایی، جهت انجام مصاحبه و مراحل بعدی، به مراکز تخصصی اعلام می‌شود.

معاونت آموزش مرکز تخصصی مذاهب اسلامی، با استفاده از اساتید مجرب و سابقه‌دار این مرکز، مصاحبه علمی از تک‌تک داوطلبین به عمل می‌آورد. داوطلبین علاوه بر احراز شرایط اعلام شده از طرف حوزه علمیه قم، بایستی شرایط خاص این مرکز را هم داشته و از عهده مصاحبه علمی مورد نظر اساتید هم برآیند. از جمله موارد مصاحبه آشنایی با ادبیات، فقه، اصول، مسائل مربوط به جامعه اهل‌سنت، وهابیت و همچنین معتقد بودن به تقربیب بین مذاهب اسلامی بر اساس منویات امام خمینی(رحمت الله علیه) و امام خامنه‌ای (مدظله العالی) می‌باشد. داوطلبین متعهد می‌شوند برنامه‌های تبلیغی به مناطق مشترک داشته باشند. و همچنین در صورت نیاز استقرار به منظور تبلیغ و یا مدیریت‌های فرهنگی را در برنامه‌های خود منظور کنند. 

دوره‌های کارگاهی کوتاه مدت

یکی دیگر از فعالیت‌های آموزشی این معاونت، برگزاری دوره‌های کارگاهی و کوتاه‌مدت است که به منظور تقویت بنیه علمی طلاب بومی و نیز آموزش مهارت‎های روش گفتگو و تعامل با اهل‌سنت، اجرا می‌شود. با توجه به اینکه این دوره‌ها به صورت متفرقه در قم و استان‌های مشترک برگزار می‌شده است، تعداد این دوره‌ها را بیش از 20 دوره و 350 نفر می‌توان برآورد کرد.

دوره‌های آموزش غیر حضوری

نگاه راهبردی مرکز تخصصی مذاهب اسلامی و نیز جهت‌دهی سمت و سوی سیاست‌گذاری حاکم بر این مجموعه اقتضا نمود تا در آموزش‌های این مرکز تمرکززدایی هدفمندی صورت بگیرد و آموزش‌های کاربردی و ضروری که مورد نیاز منطقه و طلاب مستقر در استان‌های مشترک بود را سامان داده و در این مناطق به شکل غیرحضوری برگزار کند. به همین منظور تعداد دو نیم‌سال تحصیلی به صورت فشرده در حد 15 واحد طراحی و در مناطق مشترک اجرا می‌شود. دروس این دوره‌ها خلاصه‌ای از دروس سطح 3 این مرکز می‌باشد. تاکنون 3 دوره در این مرکز برگزار شده است که حدود 150 نفر خروجی این طرح می‌باشد.

 

 

معرفی اجمالی معاونت پژوهش

 

پژوهش و تحقيق از اموري است كه رشد و پويايي جامعه بدان وابسته است، چنانچه امام خامنه اي فرمودند: «پیشرفت ما، عزت ما، هویت ملی و اسلامىِ ما وابسته به این است که در این بخش کار جدی کنیم».

با توجه به رسالت ياد شده، معاونت پژوهش مؤسسه مذاهب اسلامي قم در اين راستاي جامه پوشاندن به منويات رهبر معظم انقلاب در واحد‌های زير مجموعه انجام وظيفه مي كند.

 

واحد تدوین متون

پس از نياز سنجي جامعه هدف، واحد تدوین متون معاونت پژوهش به آماده سازي موضعات زير اهتمام مي ورزد.

• توليد متون آموزشي «درسنامه و جزوات»؛
• توليد متون غير آموزشي «كتاب هاي سفارشي»؛
• ترجمه كتاب هاي «عربي، اردو و ….» با موضوع مذاهبي؛
• توليد و ارزيابي مقالات همايش­هاي كشوري زير مجموعه دفاتر استاني دبيرخانه؛
• ترجمه مقالات همايش­هاي كشوري زير مجموعه دفاتر استاني دبيرخانه به زبان­هاي«عربي، اردو و ….»؛
• ارزيابي متون درسي «درسنامه­هاي شيعي»؛
• ارزیابی متون درسي «مدارس ديني اهل تسنن»؛
• ارزیابی متون حمايتي «ارسالي از دبيرخانه و دفاتر استاني»؛.

واحد همایش ها و نشست های علمی

يكي از مسائلي كه در رشد و پويايي جامعه نقش مؤثر دارد، برگزاري «نشست هاي علمي، ميزگردهاي تخصصي، و كرسي هاي آزاد انديشي است. اهميت اين مسئله به حدي است كه امام خامنه­اي آن را از اهداف اصلي انقلاب اسلامي بر شمرده و فرمودند: بدون‌ فضاي‌ انتقادي‌ سالم‌ و بدون‌ آزادي‌ بيان‌ و گفتگوي‌ آزاد، آن‌ هم‌ با «حمايت‌ حكومت‌ اسلامي‌» و «هدايت‌ علما و صاحبنظران‌»، توليد علم‌ و انديشه‌ ديني‌ و در نتيجه‌ تمدن‌سازي‌ و جامعه‌پردازي‌ ناممكن‌ يا بسيار مشكل‌ خواهد بود. از اين رو معاونت پژوهش مؤسسه مذاهب اسلامي به منظور دانش افزايي جامعه هدف، اقدام به برگزاری همایش‌های گوناگون و نشست‌های علمی در حوزه مذاهب اسلامی می‌کند.

واحد پشتیبانی سایت و نشست های علمی

واحد پشتيباني سايت و فضاي مجازي وظيفه دارد محتواي علمي سايت مؤسسه آموزشي و پژوهشي مذاهب اسلامي را غنا بخشيده و فضاي مجازي مؤسسه را نيز پشتيباني نمايد، از اين رو در محورهاي زير فعاليت دارد:

• بخش مقالات
  • تدوين مقالات «مناسبتي »؛
  • مقالات تبييني با هدف شناخت و تثبيت معارف اهل بيت (ع)؛
  • مقالات توصيفي با هدف معرفي باورهاي مذاهب چهارگانه؛
  • مقالات تبييني با رويكرد تفاوت اهل تسنن و وهابيت.
• بخش پرسش و پاسخ
  • پاسخ به پرسشهای ارسالی با موضوع مناسبتي؛
  • پاسخ به پرسشهای ارسالی درباره باورهاي مذاهب چهارگانه؛
  • پاسخ به پرسشهای ارسالی درباره تفاوت اهل تسنن و وهابيت.
• بخش تصويري
  • توليد كليپ كوتاه يك دقيقه اي تا پنج دقيقه اي براي فضاي مجازي، با موضوعات:
    • بيان عقايد مشترك
    • كليپ معرفي كتاب «كتابهاي منتشره در مؤسسه مذاهب و دبيرخانه، جديدترين متون منتشره درباره مذاهب اسلامي، كتاب هاي متناسب با مناسبت هاي مذهبي و ….»
    • توجه دادن آحاد جامعه به محبت و مرجعيت اهل بيت عليهم السلام
    • نقد عالمانه برخي مطالب اختلافي در راستاي كاستن اختلافات
  • مستند علمي
    • با رويكرد مناسبتي؛
    • مستند علمي با رويكرد تقريب مذاهب.
  • توليد عكس نوشته با رويكرد علمي.

واحد نشریه

فصلنامه علمی تخصصی صراط با موضوعات مذاهبی هر فصل یک بار منتشر می شود این نشریه به منظور تقویت بنیه علمی دانش پژوهان و با قلم اساتید و دانش پژوهان موسسه و همچنین استفاده از دیگر محققین شیعه و اهل سنت تهیه و منتشر می شود تا کنون 22 شماره از این فصلنامه منتشر گردیده است.

واحد امور پایان نامه ها

این واحد که مقدمات مجوز اجرای آن در موسسه در حال انجام است، به اموری زير خواهد پرداخت:

• تشكيل جلسه شوراي علمي پژوهش؛
• تعيين و تصويب موضوع؛
• معرفي استاد راهنما و مشاور؛
• برگزاري كارگاه پايان نامه نويسي؛
• نظارت بر روند تدوين پايان نامه متناسب با زمان تعريف شده؛
• نظارت بر استخراج مقاله از پايان نامه؛
• ارزيابي پايان نامه ها؛
• حمايت مالي از پايان نامه هاي برتر «مرتبط با نيازهاي مؤسسه مذاهب و دبيرخانه، نوآوري و روزآمدي، قدرت استدلال و ….»؛

کتابخانه

کتابخانه تخصصی مذاهب اسلامی شامل جدید ترین متون تخصص مذاهب اسلامی و متون درسی مدارس علوم دینی اهل سنت است و برای استفاده محققین و دانش پژوهان موسسه و همچنین محققین خارج از موسسه با هماهنگی معاونت پژوهش موسسه قابل استفاده می باشد.

 

 

معرفی اجمالی معاونت فرهنگی

 

هماهنگی اعزام       

یکی از واحدهای مرکز تخصصی مذاهب اسلامی، دفتر هماهنگی اعزام مبلغ است که با توجه به سیاست‌ها و ابلاغیه‌های بالادستی، ضمن تعامل با نهادهای اعزام کننده در جهت تأمین مبلغان متخصص و آموزش‌دیده در زمینه مذاهب اسلامی، برای اعزام به مناطق مشترک، دانشگاه‌ها، مدارس و  دیگر نقاط موردنیاز در حال فعالیت است. این دفتر هم‌اینک با شناسایی و جذب حدود یک‌صد نفر از مبلغان ویژه و دارای مهارت‌های تبلیغی خاص مناطق مشترک، در طول سال‌های گذشته با هماهنگی نهادهای اعزام کننده، همواره در مناسبت‌های مختلف تبلیغی همانند ماه مبارک رمضان. محرم و صفر، هفته وحدت، عید و … نسبت به اعزام ده‌ها نفر از مبلغان زبده و برگزیده خود جهت حضور در مناطق مشترک و تعامل با اهل سنت و نیز حضور در مراکز فرهنگی و تبلیغی آنان با تأکید بر همگرایی و تقریب بین مذاهب و با رویکرد تبیین مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام، اقدام کرده است.

تبلیغ در فضای مجازی

یکی از بسترهای کارآمد و همواره فعال در عرصه تبلیغ، استفاده از گستره شبکه‌های اجتماعی و فضاهای مجازی برای ابلاغ پیام دین و معارف الهی است که واحد فرهنگی و تبلیغ موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی در حال انجام برنامه‌ها و فعالیت‌های تدارک دیده‌شده در این زمینه و به‌خصوص در شرایط فراگیری کرونا می‌باشد. تداوم تبلیغ، تحت پوشش قرار دادن طیف گسترده‌ای از مخاطبان با گرایش‌ها و مذاهب مختلف در مقاطع سنی گوناگون، از دستاوردهای مبارک این بخش از تبلیغ است که با استفاده از بستر فضای مجازی در حال انجام است.

اردوهای علمی فرهنگی

نیاز انسان به تفریح و آسایش جسم و جان از بدیهیاتی است که بی‌توجهی به آن دیگر فعالیت‌ها و کارکردهای او را به مخاطره می‌اندازد، به‌ویژه برای اهل علم و کسانی که فعالیت‌های فکری و علمی فراوانی دارند، این نیاز بیشتر احساس می‌گردد. ضمن اینکه حضور در مناطق مشترک و دیدار و گفتگو با برادران اهل سنت و آشنایی با مدارس علمی و مساجد و فعالیت‌های تبلیغی و علمی آنان، اثربخشی آموزش‌ها را مضاعف خواهد کرد. بر این اساس، یکی از  برنامه‌های منسجم این مرکز، برگزاری اردوهای مختلف علمی تفریحی است که تاکنون بیش از 16 دوره اردو در نقاط مختلف کشور برگزارشده و با رویکردهای جدید این مرکز، اردوهای فرهنگی، تفریحی سیاحتی ویژه خانواده‌های کارکنان و دانش‌پژوهان نیز در چشم‌انداز آینده تدارک دیده شده است.

برنامه های فرهنگی

هر کار و حرکتی بدون توجه به ظرافت‌های فرهنگی و ارتقای سطح بینش فکری، فرهنگی و معنوی کارکنان و مجموعه عوامل دخیل در آن، ابتر و ناقص خواهد بود و یا اینکه موجب می‌شود راندمان و خروجی لازم را نداشته باشد این مهم درباره دیگر افراد مرتبط همانند دانش‌پژوهان و خانواده‌های کارکنان و همکاران و دانش‌پژوهان نیز مصداق دارد. بر اساس این رهیافت، واحد فرهنگی و تبلیغ موسسه مجری برنامه‌های متنوع و متناسب با شرایط و امکانات در این حوزه در چهار سطح و بخش است که فضاسازی معنوی و مناسبتی موسسه، اجرای مراسمات در اعیاد و شهادات و مناسبت‌های ملی مذهبی، برگزاری هیئت هفتگی، اجرای مسابقات کتاب‌خوانی و … از جمله این برنامه‌ها است.

کانون فارغ التحصیلان

یکی از اهداف و برنامه‌های آتی موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی، استفاده بهینه و بجا از دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلانی است که پس از سال‌ها کسب علم و تجربه، ناشناخته و مهجور مانده و یا بهره لازم از آن‌ها برده نشده و از این گنجینه‌های ناب، استفاده مطلوب صورت نگرفته است. براین باور، معاونت فرهنگی و ارتباطات موسسه مذاهب اسلامی، درصدد تشکیل انجمن فارغ‌التحصیلان و آماده‌سازی بسترهای مناسب جهت استفاده از این ظرفیت‌ و سرمایه‌ها است و اهداف و راهبردها، راهکارها و برنامه‌ها و خدمات متقابل موسسه و فارغ‌التحصیلان تدوین شده و در دستور کار قرار دارد.

سایت موسسه

یکی از فعالیت‌های موسسه مذاهب اسلامی، انتشار معارف دینی از طریق سایت موسسه مذاهب اسلامی است. این سایت از پیشگامان ترویج معارف دینی در بستر اینترنت است که از ابتدای فعالیت رویکرد تقریب بین مذاهب اسلامی داشته و دارای بخش‌های مختلفی به شرح زیر است: پرسش و پاسخ، مقالات، اخبار، انتشارات، چندرسانه‌ای، معرفی معاونت‌های موسسه، ارسال سؤال، مجله صراط، تقریب مذاهب، معرفی کتاب و …

تولیدات رسانه ای

یکی از رسالت‌های واحد سایت و رسانه، تولید محتوای چندرسانه‌ای است. این واحد با توجه به پتانسیل موجود، اقدام به تولید انواع نرم‌افزار، کلیپ و … در موضوعات مختلف می‌نماید.

آدرس آپارات:https://www.aparat.com/mmazaheb

شبکه های اجتماعی

حضور دقیق، بهنگام و پیشرو در عرصه فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی که زیست فکری و باورهای اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و دیگر ساحت‌های زندگی انسان امروزی را تحت‌الشعاع خود قرار داده است، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. بر این باور، حضور در شبکه‌های اجتماعی ایتا، سروش، تلگرام و نیز اینستاگرام، آپارات، توئیتر، تالارهای گفتگو و… از جمله فعالیت‌های این واحد است که با حضور تعداد زیادی از مبلغان و اساتید زبده و متخصص، در حال رصد و انجام وظایف دینی خود برای رفع شبهات، زدودن افکار انحرافی، توجه به تقریب مذاهب اسلامی و پرهیز از اختلاف‌افکنی دشمنان و نیز مصونیت‌بخشی به مخاطبان به‌ویژه نوجوان و جوان است.